ارزیابی الگوی کاربری ارازی و بهینه سازی آن( مطالعه موردی: حوزه آبخیز گل رودبار سمنان)

امروزه جوهره علم مدیریت در شیوه مدل سازی متجلی است و روش های برنامه ریزی جهت تخصیص بهینه منابع کمیاب برای به دست آوردن بیشترین منافع از مهمترین ابزارهای کاربردی علم مدیریت به شمار می رود. در برنامه ریزی کشاورزی و منابع طبیعی در مقایسه با بخش صنعت، مدیران معمولا بهینه سازی هم زمان چندین هدف را مد ظر قرار می دهند. کاربری اراضی روی واحدهای مختلف می تواند با استفاده از یک مدل برنامه ریزی برای بهینه سازی درآمد کاربری زمین و کاهش تاثیرات زیست محیطی بهینه گردد، از این رو با استفاده از مفهوم بهینه سازی که در واقع دستیابی به مناسب ترین مقدار خروجی با توجه به محدودیت های حاکم بر آن می باشد، می توان نتیجه گرفت بهینه سازی کاربری اراضی، یکی از راهکارهای مناسب برای حفاظت خاک است که به مدیران آبخیز و تصمیم گیران این امکان را می دهد تا از بین گزینه های مختلف کاربری اراضی، بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. هدف اصلی در انجام این تحقیق، تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و بالا بردن درآمد ساکنین حوزه آبخیز گل رودبار واقع در استان سمنان می باشد. برای این کار مدل برنامه ریزی خطی برای سه گزینه مختلف وضعیت کنونی کاربری ها و بدون اعمال مدیریت اراضی، وضعیت کنونی کاربری ها و اعمال مدیریت اراضی و وضعیت استاندارد کاربری ها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که سطح کاربری های فعلی جهت کاهش فرسایش و افزایش درآمد ساکنین حوضه در شرایط بهینه باید تغییر کند. در شرایط بهینه سطح اراضی باغی از 13?5 هکتار به 55/1?81 هکتار (85/?8 درصد افزایش)، سطح اراضی مرتعی از 539? هکتار به 79/9388 هکتار ( 1?/74 درصد افزایش) و سطح اراضی کشت آبی از 1?? هکتار به ?8/?37 ( 78/?83 درصد افزایش) تغییر پیدا می کند. علاوه بر این نتایج نشان می دهد که در صورت بهینه سازی کاربری اراضی در شرایط فعلی و بدون اعمال مدیریت اراضی، میزان فرسایش خاک و سوددهی کل حوضه نسبت به شرایط حال به ترتیب 9?/71 درصد و ?8/34 درصد افزایش، در صورت اعمال مدیریت اراضی در کاربری های فعلی به ترتیب 1/14درصد و ?9/34 درصد افزایش و در شرایط استاندارد کاربری ها، میزان فرسایش و سوددهی به ترتیب ?8/1? درصد کاهش و 58/94 درصد نسبت به شرایط قبل از بهینه سازی حوضه افزایش می یابد. نتایج به دست آمده از تحلیل حساسیت نیز نشان می دهد که تغییر در سطح اراضی باغی و مرتعی، بیشترین تا?ثیر را در افزایش میزان سوددهی و کاهش فرسایش خاک در منطقه دارد.